Een Epipactis helleborine in de Amsterdamse Waterleidingduinen
door Jos Lammers
In juli 2005 vond ik een geelbloeiend exemplaar van E.helleborine langs het NO kanaal in de AWD. Aangezien de meeste E.helleborine in de AWD beschreven worden als ssp. neerlandica met bloeitijd augustus, was ik nieuwsgierig of dit misschien toch de ssp.helleborine kon zijn. Daartoe nam ik een monster van de bladrand om de bladrandpapillen aan een nader onderzoek te onderwerpen. Uit onderzoek (1) is gebleken dat die van ssp. neerlandica heel fijn, driehoekig zijn en die van ssp.helleborine groftandig. Als vergelijkingsmateriaal begruikte ik bladrandmonsters van exemplaren uit Koningshof en uit St.Michielsgestel.
Voor het onderzoek werden de bladranden in een diaraampje geklemd en vervolgens gescanned in een Konica-Minolta Dimage Scan dual IV. De resulterende scans werden opgemeten, uitvergroot en met Adobe Photoshop wat lichter en groener gemaakt. De resulterende scans zijn hieronder afgebeeld.
St.Michielsgestel 11 juli 2005 Koningshof 28 augustus 2005
AWD 24 juli 2005
We hebben in het geval van het AWD exemplaar te maken met een vroeg bloeiende E.helleborine, vergelijkbaar met het binnenland. Vergelijking van de bladrandpapillen laat zien dat de papillen goed overeenkomen met die van het exemplaar uit het binnenland, namelijk enigszins grof gepunte papillen. Het exemplaar uit Koningshof heeft typische neerlandica papillen: klein en driehoekig. De conclusie lijkt daarom gerechtvaardigd dat het geelbloeiende exemplaar uit de AWD een ssp.helleborine is.
De foto van de gehele plant is genomen op 26 juli 2005 en hierboven weergegeven.
De vindplaats is langs het NO kanaal; de exacte coordinaten zijn bekend bij de auteur. Het exemplaar is in de zomer van 2006 echter niet waargenomen.
Literatuur
1. D.W.Kapteyn den Boumeester: Epipactis helleborine var neerlandica - problematiek, veldwaarnemingen, bestuivers; Eurorchis 1 (1989), 93-112
Een epipactis helleborine in de Amsterd. Waterleiding Duinen
Moderator: Michiel Janssen
- Jos Lammers
- Berichten: 953
- Lid geworden op: wo dec 20, 2006 5:40 pm
- Jos Lammers
- Berichten: 953
- Lid geworden op: wo dec 20, 2006 5:40 pm
Beste Jos,
In mijn artikel in Eurorchis 1 wees ik er al op, dat er juist in de dennenbossen aan het NO-kanaal atypische exemplaren van "neerlandica" staan. Jij hebt nu zelfs een exemplaar gevonden, dat vrijwel op de gewone helleborine lijkt. Al die overgangen wijzen er m.i. op, dat "neerlandica" zeker geen soort is, zelfs geen ondersoort, maar meer een ecologische variëteit.
Dirk Kapteyn den Boumeester
In mijn artikel in Eurorchis 1 wees ik er al op, dat er juist in de dennenbossen aan het NO-kanaal atypische exemplaren van "neerlandica" staan. Jij hebt nu zelfs een exemplaar gevonden, dat vrijwel op de gewone helleborine lijkt. Al die overgangen wijzen er m.i. op, dat "neerlandica" zeker geen soort is, zelfs geen ondersoort, maar meer een ecologische variëteit.
Dirk Kapteyn den Boumeester