Kroatie 2015 (vondsten doorgeven... de moeite waard!)

Voor alle vragen en berichten over inheemse en Europese orchideeën.

Moderator: Michiel Janssen

Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Kroatie 2015 (vondsten doorgeven... de moeite waard!)

Bericht door Frank Verhart »

Vorig voorjaar heb ik een paar weken langs de kust van Kroatie gewandeld. Ik was niet op de hoogte van hotspots in Kroatie voor orchideeen. Het was dus geen toeval dat ik op plekken kwam waar weinig orchideeenliefhebbers komen.

Deze week vond ik de Kroatische floradatabase op internet (http://hirc.botanic.hr/fcd/). Ik vond er mooie verspreidingsoverzichten in (ongeveer) uurhokken. En ik stelde vast dat ik heel wat waarnemingen had gedaan in lege hokken. Vanuit de Universiteit van Zagreb kreeg ik een reactie dat de Kroatische flora nooit systematisch is gekarteerd.

De leukste waarnemingen van groeiplaatsen die in de Kroatische floradatabase niet bekend waren:

- Een populatie Neotinea maculata (> 1000 exemplaren) in naaldbos in de omgeving van Zadar. De dichtstbijzijnde bekende populaties bevinden zich op 80 km naar het NW en ZO. In het zuidelijkste deel van Kroatie is de soort uit een groot aantal hokken bekend op de eilanden.

- Een populatie Orchis laxiflora ssp. palustris (> 1000 exemplaren), vooral omdat ik de soort maar heel weinig heb gezien.

- Een populatie Serapias lingua, vooral vanwege de grote aantallen (>100.000).

- Een populatie Serapias cordigera (>1000), in Kroatie verder maar uit 11 hokken bekend.

Ik heb de waarnemingen deze week doorgegeven en ze zijn nu al opgenomen in de database.
Laatst gewijzigd door Frank Verhart op vr mei 29, 2015 4:20 pm, 1 keer totaal gewijzigd.
Jan Essink
Berichten: 974
Lid geworden op: wo nov 05, 2008 9:40 pm
Locatie: Elp

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Jan Essink »

Frank,
is het niet beter dit soort informatie in de reisverslagen te zetten, die is alleen toegankelijk voor leden van de WEO
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Frank Verhart »

Jan,
Ik noem toch geen concrete vindplaatsen.
Gebruikersavatar
orchforummaster
Site Admin
Berichten: 201
Lid geworden op: wo dec 20, 2006 1:58 pm

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door orchforummaster »

Dag beiden,

ik zou juist dit soort initiatieven willen aanmoedigen. Het is leuk dat je iets op vakantie ziet, maar de eerste stap naar bescherming is je af te vragen "wat heb ik", kortom de verspreiding in kaart brengen. Pas dan kun je stellen of een soort zeldzaam is. Breng je verspreiding meerdere jaren achtereenvolgend op een gestandaardiseerde methode in kaart en je kunt een trend opmaken (rode lijst is o.a. gebaseerd op dergelijke info). Dat haal je niet uit een verslag van de WEO. Doch als slot akkoord, ik denk dat iedereen nu wel benieuwd is naar foto's van de enorme vindplaatsen die je beschrijft en hoewel het geen pré is wordt een verslag altijd gewaardeerd als is het maar een verslagje dat bestaat uit een paar foto's.

Mvgr Mark
Gebruikersavatar
Mark
Berichten: 606
Lid geworden op: ma mar 10, 2008 1:44 pm
Locatie: Margraten

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Mark »

Dit soort informatie hoort juist op het algemene forum thuis. Pas bij specifieke gegevens (kilometerhok, natuurgebied ed) die niet al via een officieel kanaal te achterhalen zijn, hoort het op het ledenforum geplaatst te worden. Bij twijfel uiteraard op het ledenforum.

gr. Mark
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Frank Verhart »

Een summier verslagje had ik al eerder gemaakt en op het WEO-forum geplaatst. Voor wat betreft de omvang van de populaties is het niet zo dat ik alle exemplaren ben gaan tellen. Daar had ik de tijd niet voor; zeker als het om duizenden exemplaren gaat.

http://www4.knnv.nl/orchideeenforum/vie ... 9487#p9487
Gebruikersavatar
orchforummaster
Site Admin
Berichten: 201
Lid geworden op: wo dec 20, 2006 1:58 pm

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door orchforummaster »

Die was mij ontschoten Frank, mooi verslagje!

Mvgr Mark
Gebruikersavatar
Hans Dekker
Berichten: 985
Lid geworden op: vr dec 12, 2008 7:15 pm

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Hans Dekker »

Hallo allen,

Ja, lekker struinen kan heel wat opleveren. Natuurlijk is het leuk om gegevens te hebben van soorten die je echt niet wil missen. Voor de rest kan je eigen struinactie heel wat opleveren en veel voldoening geven.
Het rapport dat ik jaren geleden maakte van vondsten in Zuid-Frankrijk is ook door de autoriteiten aldaar omarmt. Het leverde me een kist wijn op (Bandol), die opeens voor de deur stond met een leuke bedankbrief.

Frank, bedankt voor het delen van je enthousiasme en de terugkoppeling

Groeten,

Hans
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Frank Verhart »

Struinen in Kroatie heeft me deze week 23 vindplaatsen opgeleverd van drie vroegbloeiende soorten, nl. Barlia robertiana, Ophrys flavicans en Ophrys incubacea. Ik zworf te voet van Sibenik naar Split.

Ik ga deze uiteraard weer doorgeven aan de Universiteit van Zagreb.

Ik reis CO2-neutraal, namelijk liftend. Deze manier van reizen bevalt mij toch wel het best.
Gebruikersavatar
Hans Dekker
Berichten: 985
Lid geworden op: vr dec 12, 2008 7:15 pm

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Hans Dekker »

Leuk ook, zelf struinen, zoeken en noteren. Dat levert soms leuke dingen en grappoge ervaringen op. Vorige week zou ik op pad met twee Portugese orchideeënkenners, die me van alles zouden laten zien. Echter de plannen werden gewijzigd omdat ze me vroegen om hun mijn vondsten te laten zien. Ik was op andere plaatsen geweest dan zij en had b.v. de voor hun onbekende O. champagneuxii gevonden. Onbekend in hun regio althans. Ook had ik voor hun onbekende vindplaatsen van Gennaria gevonden. Later hebben ze me nog prachtige plekken lasten zaken, maar hun nieuwsgierigheid was groter....!

Hans
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Frank Verhart »

Mooi man!

Vandaag heb ik een rustdag, gisteren heb ik zo'n 60 km gefietst en dat leverde onderweg 5-6 plekken op met Ophrys incubacea en 1 met Ophrys spheghodes, die juist in bloei begint te komen.

De meeste orchideeen in Kroatie vind ik deze week in wegbermen, niet alleen omdat ik vooral langs wegen en brede paden wandel en fiets, er lijken ook echt meer orchideeen te staan. Langs verharde wegen is vaak een smal strookje van 1 meter dat gemaaid wordt en de orchideeen doen het daarin het beste.

Voor een deel van de fietstocht had ik weinig verwachtingen, want de fietstocht begon en eindigde in de stad Split...

De Kroatische flora database van de Uni van Zagreb, waarvan ik inloggegevens heb gekregen van prof. Nikolic, toont orchideeenvondsten op heel vreemde plaatsen, bijvoorbeeld in zee of midden in de historische stad Trogir...

Verder ben ik ouderwets: de foto's van mijn 8 jaar oude digitale camera kan ik alleen uitlezen op een apparaat met SD-slot...
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Frank Verhart »

De afgelopen 14 dagen heb ik mij lekker vol op orchideeen kunnen storten op de Kroatische eilanden Hvar en Brac. Met dank aan lokale ondersteuning heb ik op kaart ca. 280 locaties met orchideeen genoteerd (aantal taxa per locatie varierend van 1 tot 8 ) in zeker 100 kilometerhokken. 13 dagen aaneen banjerde ik 10 tot 15 kilometer per dag, grotendeels redelijk willekeurig, zonder precies te weten waar de orchideeen te verwachten waren, te voet door het land vanuit Pitve (Hvar) en Splitska (Brac) met veel oog voor orchideeen.

Hvar leverde 16 verschillende soorten op en enkele hybriden, op Brac kwam ik op 20 soorten en ook enkele hybriden. Of Brac soortenrijker is, is de vraag, dat was mijn tweede week, waarin er iets meer soorten herkenbaar waren, en bovendien was mijn oog getrainder; zoals bij velen ongetwijfeld bekend wordt het vinden van planten (en fauna niet anders) gemakkelijker naarmate je het in een periode intensiever doet. Steeds meer soorten komen op het netvlies, en je krijgt meer gevoel bij soorten in bepaalde biotopen.

Serapias ionica en Gymnadenia conopsea kon ik pas in het laatste uur (!) van de dagwandeltochten toevoegen aan de lijst met aangetroffen soorten. De volgens Delforge zeer zeldzame Serapias ionica trof ik in dat laatste uur aan op twee locaties op ca. 100 meter van elkaar in terreinen van verschillende eigenaren.

Volop waarnemingen om door te geven aan de Flora Croatica Database van de Universiteit van Zagreb, een databank van vindplaatsen die, zo weet ik inmiddels dankzij al mijn eigen waarnemingen, zeer verre van compleet is.

De populaire regionale krant Slobodna Dalmatija plaatste naar aanleiding van mijn activiteiten een artikel afgelopen 25 april met de titel: ''Dankzij orchideeen ben ik half Dalmatie door gewandeld''.

http://www.slobodnadalmacija.hr/Split-% ... fault.aspx

En een snelle vertaling ervan via Google Translate:

https://translate.google.nl/translate?s ... edit-text=
Gebruikersavatar
Hans Dekker
Berichten: 985
Lid geworden op: vr dec 12, 2008 7:15 pm

Re: Vondsten doorgeven... de moeite waard!

Bericht door Hans Dekker »

Leuk verhaal!,

Groeten,

Hans
Frank Verhart
Berichten: 263
Lid geworden op: zo feb 11, 2007 4:50 pm
Locatie: Maastricht

Re: Kroatie 2015 (vondsten doorgeven... de moeite waard!)

Bericht door Frank Verhart »

Vorige week heb ik 6,5 dag besteed aan het observeren en noteren van standplaatsen van orchideeen in een klein deel van Istrie, te weten de omgeving van Labin. Het gebied ligt centraal in de oostelijke kustzone van Istrie. De waarnemingen werden verricht door dagwandelingen van 10-15 kilometer lang. Soms waren dit rondwandelingen, soms waren dit lijnwandelingen grotendeels een kompasrichting volgend waarbij dan de heen- of terugreis naar de verblijfplaats (camping) werd gedaan door de behulpzaamheid van automobilisten (liftend). Het gebied meet ongeveer geschat 120 km2, waarbij de kust en enige diep ingesneden dalen natuurlijke grenzen vormen.

Resume van de resultaten. 130 locaties genoteerd (gem. 20 per dag) met elk 1 tot 9 orchideeensoorten. Gemiddeld waarschijnlijk 3-4 soorten. Totaal ca. 25 soorten. Meest aangetroffen soorten in locaties Bijenorchis, Hondskruid en Purperorchis. Populaties van honderden planten werden weinig aangetroffen en populaties die in de duizenden exemplaren liepen geen enkele keer.

Ik ga ervan uit dat de Flora Croatica Database de meest complete en toegankelijke verzameling van verspreidingsgegevens is in Kroatie.

Lokaal, dus binnen het gebied van 120 km2 zijn ca. 15 van de ca. 25 aangetroffen soorten niet geregistreerd in de database. Meestal zijn deze soorten wel in de omgeving geregistreerd (<10 km van de grenzen van het gebied). Opvallend is dat enkele waargenomen soorten alleen noordelijker uit Istrie bekend zijn, nl. Epipactis microphylla, Himantoglossum adriaticum, Orchis mascula en Orchis ovalis.

Anderzijds heb ik 13 door Delforge 2006 onderscheiden soorten die lokaal of in een aanliggend 5 km-hok bekend zijn niet gevonden. De soorten werden om verschillende redenen niet gevonden: bezoek viel voor of na de bloeitijd, de soort is uiterst zeldzaam (te lage trefkans) of de soort komt volgens Delforge 2006 lokaal niet voor (zoals Ophrys scolopax), maar volgens de FCD wel.

De waargenomen soorten en locaties kunnen in de Flora Croatica Database van de Universiteit van Zagreb worden opgenomen. Dat is mogelijk op twee niveau's: exact en globaal (bvb. 5 km-raster). Exacte gegevens zijn inzichtelijk voor gebruikers van de FCD met aanvullende rechten. Nadeel hiervan is bekend: misbruik is mogelijk. Een vraag om aan de Universiteit voor te leggen voor de gegevens verwerkt worden. Wie dit leest en hier ideeen over heeft, mag natuurlijk ook reageren.

Gelukkig leverden de bezoeken ook inzichten en onduidelijkheden op.

Niet alle waarnemingen zijn geschikt voor de FCD database. Soms kan een soort niet exact op naam worden gebracht, bijvoorbeeld in het geval van enkele locaties met Wespenorchissen die nog niet bloeiden. Deze heb ik genoteerd als Epipactis helleborine s.l.. Het zou echter ook om een ander soort Wespenorchis kunnen gaan. Mede omdat helleborine s.l. lokaal niet geregistreerd is, maar ook geen eventuele andere Wespenorchis die het op basis van de habitat zou kunnen zijn, kan zo'n waarneming niet opgevoerd worden. Dit vervuild zo'n database met wellicht juiste, maar mogelijk onjuiste naamgevingen.

Orchis morio danwel Orchis picta werd regelmatig aangetroffen, maar altijd uitgebloeid, behalve een plant met nog enkele niet meer fraaie bloemen. De standplaatsen (droog, kalkrijk), het aantal bloemen en de grootte van de planten doen mij denken aan Orchis picta. Volgens de FCD komt deze echter lokaal niet voor, terwijl Orchis morio regionaal en lokaal in elk 5 km-hok aanwezig zou zijn.

Van Himantoglossum adriaticum vond ik vier exemplaren tijdens mijn wandeling op drie locaties. In de database is de soort alleen noordelijker bekend. Op de terugreis heb ik in het noorden van Istrie enkele Adriatische bokkenorchissen vanuit het voertuig waar ik in zat. De soort zal in het noordelijke deel inderaad veel meer voor komen.

Orchis papilionacea staat afgebeeld op informatieborden over de wandelroute van Labin naar Rabac. Ik heb deze route slechts deels gevolgd, omdat ik liever daar loop waar de gemiddelde toerist niet wandelt, en heb de Vlinderorchis maar een keer met enkele uitgebloeide exemplaren aangetroffen aan de kust. De soort lijkt me aan de westkust van Istrie talrijker - zij werd daar in ieder geval vaker en talrijker aangetroffen door andere leden van de WEO.

Lastige taxa zijn Ophrys untchjii en Ophrys medea. Volgens Delforge 2006 gaat het hier om twee soorten die echter volgens een voetnoot zeer frequent hybridiseren. Baumann 2006 houdt het er op dat het hier om dezelfde soort gaat. Ik trof vrijwel altijd (en vrijwel dagelijks) populaties waarin planten voorkwamen met kenmeren van untchjii en medea. Delforge stelt dat untchjii gedrongen is (tot 30 cm) en medea ijler (tot 50 cm), maar dit sluit niet aan bij mijn waarnemingen. Ook untchjii komt ruim boven de 30 cm uit, of het moet zo zijn dat het hier om Delforge's zeer frequente hybrides gaat. Op dit punt gaat voor mij de afscheiding als soort wel wat ver, zeker ook omdat beide soorten steeds op dezelfde locaties voorkomen. Of het allemaal untchjii's moeten zijn is toch ook niet te zeggen; flinke variatie is onmiskenbaar. Voor onderscheid van beide soorten pleit dan weer het gegeven dat Untchjii niet op eiland Cres voorkomt en Medea wel.

Serapias blijft een lastig gelacht voor mij. Enerzijds komt dit doordat ik niet al te veel ervaring met dit geslacht heb, anderzijds omdat het onderscheid tussen soorten lastig is. Overlappende kenmerken komen veel voor. Determinatie was soms in Istrie ook lastig omdat af en toe slechts 1 plant werd aangetroffen op 1 locatie. Vergelijken van planten en extreme afwijkingen uitsluiten is dan niet mogelijk.

Van Orchis mascula en Orchis ovalis heb ik elk 1 populatie gevonden, van Orchis mascula ging het om slechts een uitgebloeide plant met gevlekt blad. Bij Orchis ovalis ging het om ca. 20 planten die, op 1 na, allemaal ongevlekt blad hadden, terwijl een plant bladeren had die aan de basis dicht bestippeld waren, wat kenmerkend is voor Orchis ovalis. Ook deze planten waren uitgebloeid, waardoor het tweede onderscheidende kenmerk, die sierlijke sepalen, niet zichtbaar was.
Gebruikersavatar
Hans Dekker
Berichten: 985
Lid geworden op: vr dec 12, 2008 7:15 pm

Re: Kroatie 2015 (vondsten doorgeven... de moeite waard!)

Bericht door Hans Dekker »

Hallo FRank,

Leuk verhaal! Even een korte reactie. In het Journal Europaischer Orchideen en de Berichte aus den Arbeitskreisen staan regelmatig artikelen en zelfs complete karteringen van de orchideeen van Istrie. Erg leuk en leerzaam. Ik was vorig jaar daar - laat - in de buurt en heb genoten! Veel O. tetraloniae en een enkele medea en S. vomeracea. Ook nog bloeiende H. adriaticum.

Groeten,

Hans
Plaats reactie