Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Hier vindt u onderwerpen die gedurende langere perioden actueel zijn

Moderator: Michiel Janssen

Gebruikersavatar
Mark Meijrink
Berichten: 1149
Lid geworden op: ma dec 17, 2007 4:50 pm
Locatie: Hijum
Contacteer:

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door Mark Meijrink »

Dag allen,

ik heb inmiddels antwoord van Dhr Hagen, maar door de excursie in de Eifel, vakantie en drukte rondom afstudeeronderzoek reageer ik nu even kort.

Jacob heeft het bij het rechte eind. Dhr Hagen schrijft o.a. dat het vervelend is wanneer mensen enkele kijken naar wat er verdwijnt en niet wat er (meer) voor terugkomt. In andere valleien zijn nieuwe groeiplaatsen.

De plekken met Kruisbladgentiaan zijn zelfs gered door in eerste instantie het dormante overleven van de soort. Later heeft begrazing er toe geleidt dat concurrentie door andere kruiden en grassen verminderd werden waardoor de soort vandaag de dag dus nog kan worden aangetroffen in onze duinen. Ook vermeldt hij dat begrazing leidt tot een vermindering van bloeiende planten. Tot zover Dhr Hagen.

Een dergelijke principe zag ik ook tijdens mijn onderzoek in de duinen van Texel waar ik in het kader een afstudeeropdracht Parelmoervlinders bestudeerde. Een deel van mijn onderzoeksgebied wordt begraasd met Exmoorpony's en Schotse Hooglanders. De duinvalleien herbergen gewoon Vleeskleurige duinorchis en de omringende vegetaties bevatte veel meer zeldzamheden dan orchideeën. Het is juist de fine-tuning tussen de GVE's per hectare is mijn mening. Hetzelfde geldt voor New Forest waar ik was. Ook hier gewoon alle orchideeënsoorten, alleen in mindere aantallen, en ja af en toe afgeknaagde bloeistengels. Daarnaast zijn veel planten in zekere mate plagiotroof (bestand tegen grazers). Een keertje een berm maaien met orchideeën doet de planten over het algemeen niet doen verdwijnen. Begrazing is juist nog iets selectiever dan maaien en verwijderd over het algemeen niet (nagenoeg nooit) alle bloeistengels. Bedenk ook in dat planten behoorlijk moeten investeren in bloei en zeker het aanmaken van zaad. In de bollenvelden worden de planten niet voor niets getopt wanneer zij in bloei staan! De planten investeren dan dus in de groei van hun bol. Wat ten goede komt aan de kwaliteit hiervan (commercie). Het zou mij niks verbazen als orchideeën of andere planten met worstelstokken/bollen juist vitaler worden als zij eens in de zoveel tijd afgeknaagd worden. Overigens denk ik dat het niet onomstotelijk bewezen is dat de afgeknaagde bloeistengels van KB zijn onthoofd door 'Grote' grazers! Konijnen lusten de planten namelijk ook erg goed. En deze konijnen zijn weer nodig voor het open houden van duinen voor b.v. zanderige plekken waar Vioolsoorten groeien (waardplant Parelmoervlinders) of b.v. plekken creeëren met lage vegetaties (mostapijten) voor Tapuiten. Kortom, er is meer dan alleen orchideeën.

M.v.gr. Mark
Gebruikersavatar
eric hartgers
Berichten: 373
Lid geworden op: wo dec 31, 2008 5:36 pm

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door eric hartgers »

Dag Mark,

Dank voor je heldere uiteenzetting; leerzaam! Goed te lezen dat het ook voor dit soort terreinen geen kwaad kan dat wordt gekozen voor begrazing en dat het andere soorten juist ten goede kan komen.
Met vriendelijke groet,

Eric Hartgers
Rogier
Berichten: 36
Lid geworden op: vr jun 19, 2009 6:09 pm

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door Rogier »

Hallo Mark

Toch kan ik me niet helemaal vinden in de uitspraken van de heer Hagen.

Ook al ben ik geen ecoloog ik heb wel een behoorlijke kijk op vegetatie en kijk ook zeker verder dan Orchideeen.
De Gentianen ter plaatsen waren zeker niet bedreigd door andere vegetatie. Er waren konijnen actief en deze hielden de boel eigenlijk prima bij.

Uiteraad is nu nog niet te zeggen hoe de vegetatie zich zal ontwikkelen maar mijn indruk gezien het verleden en het heden was niet echt positief. De Libellen vallei stond wat mij betreft echt niet op het lijstje van gebieden die eens nodig op de schop genomen moesten worden omdat het er zo slecht ging.

De begrazing op zich is in het geheel niet zo erg maar wat mij het meeste dwars zit is het poeltje. Koeien hangen hier graag een beetje rond om te drinken en dat maakt de mate van betreding relatief veel hoger dan wanneer het gewoon een natte duinvallei was (zoals voorheen)

Het maakt de bordjes Niet betreden kwetsbaar gebied enigzins lagwekkend.

Was jij het trouwens niet die mij vertelde wat voor een desastreuze gevolgen de runderen hadden op het gebiedje bij Lanaye?

Grazers zijn goed. Maar liever geen runderen.

Gr

Rogier
Gebruikersavatar
Mark Meijrink
Berichten: 1149
Lid geworden op: ma dec 17, 2007 4:50 pm
Locatie: Hijum
Contacteer:

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door Mark Meijrink »

Dag Rogier

ik denk dat de andere Mark dat was maar ik deel grootendeels zijn mening. Het probleem zit echter in de dosering van het aantal grazers oftewel GrootVeeEenheden (GVE). Deze was, naar mijn mening te hoog voor het aantal hectare van lanaye. Daarnaast is , wat dhr Hagen overigens aanhaalt als reactie op b.v. de visie van Dhr. Van der Meijden t.a.v. grazers in natte duinvalleien, het probleem vaak het inbreken van voldoende variatie in biotopen. Net als in Lanaye hadden grazers weinig keuze qua biotoop. Het was of struweel of grasland met sappige orchideeën. Maar goed, ik krijg de indruk dat ik nu teveel aan het citeren ben. Ik begrijp je gedachte maar vergeet dat dergelijke zaken vaak ingewikkelder zijn dan ze lijken. Daarnaast ken ik het gebied onvoldoende, vandaar dat ik dhr hagen om een reactie heb gevraagd. Ik zal hem vragen of hij per email bereidt is om in te gaan op je vragen en opmerkingen.

Daarnaast kan in wel putten uit eigen ervaringen opgedaan op Texel. Ieder gebied is natuurlijk uniek alsmede de heersende omstandigheden maar daar overleven orchideeën prima ondanks begrazing. In duinvalleien waar niet begraasd wordt staan er weliswaar meer. Maar ook hier moeten veel orchideeën verstek laten gaan wat betreft de bloei als broer konijn voorbij komt.

M.v.Gr. Mark
Ger@rd
Berichten: 42
Lid geworden op: wo mei 13, 2009 11:47 pm

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door Ger@rd »

Ik denk dat de ontwikkelingen in de libellenvallei toch wel iets te positief voorgesteld worden. Voor het hele Meijendelgebied ben ik overigens zeer positief over de ontwikkelingen van de laatste jaren. De uitbreiding van het areaal aan orchideeën is groot en er zijn een aantal nieuwe vindplaatsen waar niet eerder recent orchideeën stonden zoals Jacob al opmerkte. De redenen hiervoor zijn in eerste instantie het afgraven van de duinvalleien zoals dat bij de kikkervalleien gebeurd is en het verbeterde waterbeheer door oa diepte-infiltratie. Ik zie weinig redenen om de begrazing als reden van de verbetering te zien vooral omdat in gebieden waar niet begraasd wordt, zoals naast het fietspad, er net zoveel nieuwe vindplaatsen van orchissen zijn als in de gebieden waar wel begraasd wordt.

De voordelen voor andere soorten moeten ook met een korreltje zout genomen worden. Ik kom sinds mijn studie Biologie al 25 jaar in Meijendel en de Kruisbladgentiaan populatie heeft al lang geleden een klap gehad maar is nooit verdwenen uit Meijendel. De gentiaan komt voor in een zone van twee tot achthonderd meter van de kust en dicht bij de kust zoals in de libellenvallei is deze plant nauwelijks onder druk komen te staan. Verder van de kust heeft de begrazing inderdaad positieve gevolgen maar om de plant daar “dormant” te noemen is onjuist.

Vergelijken we de vindplaatsen van Coccinea en andere orchissen naast het fietspad met die in de Libellenvallei dan zie we inderdaad een verminderde bloemrijkheid in de vallei door de begrazing dit jaar. Dat was ook voorspeld door dhr. Hagen en hoeft niet per se verontrustend te zijn. Wel worden niet alleen de bloemen gegeten maar ook al ver voor de bloei de bladeren. De plant zal hier niet krachtiger van worden vrees ik (zie foto 3). De meeste orchissen kwamen wel tot bloei maar hadden door deze vraat kleinere bloemen. Er wordt dus nog steeds geïnvesteerd in bloei maar uit een bezoekje dit weekend bleek dat vrijwel alle bloemhoofdjes alsnog waren afgevreten. Een vergelijk met de “fietspadpopulatie” zie foto 1 leert dat de schuldige wel degelijk bij de runderen te zoeken valt want hier is alles nog intact. Ook stonden langs het pad nu de latere rietorchissen in bloei een plant die verleden jaar nog tot bloei kwam in de libellenvallei maar waar nu geen bloemhoofdjes meer van te vinden zijn. Ook valt op dat er veel uitwerpselen liggen van de runderen, verder betreding van de poel en achteruitgang van de poel in waterkwaliteit (foto 2). Voor afgraven en begrazing was het water kraakhelder en zat je zo op het kale zand als je, je hand in de begroeiing stak. De libellenvallei heeft door zijn bijzondere ligging dicht bij de kust nu eenmaal minder last van eutrofiëring dan verder van de kust gelegen gebieden.

Blijft de vraag waarom de libellenvallei nu zo populair is bij de runderen en waarom de begrazing die goed werkt in de eerder geschoonde valleien niet zou werken in de libellenvallei. Ik vermoed doordat het gebied in een veel verder successiestadium zit dan de overige net aangelegde natte duinvalleien waaruit de dieren kunnen kiezen waardoor er voor hen meer en beter groen te vinden is dan in de kalere nieuwe gebieden. Dit zou tijdelijk kunnen zijn.

In een vorig berichtje schreef ik dat we de vinger aan de pols moesten houden. Ik denk dat we de ontwikkelingen nog even de tijd moeten geven maar als het zo doorgaat niet te lang. Het gebied ziet er voor wie het kent en er, zoals Rogier een tijdje niet geweest is, niet best uit. Ik ben benieuwd wat andere onafhankelijke waarnemers van de recente ontwikkelingen in de libellenvallei vinden.
Bijlagen
fietspad.JPG
fietspad.JPG (244.57 KiB) 9920 keer bekeken
poel.JPG
poel.JPG (218.08 KiB) 9920 keer bekeken
poel.JPG
poel.JPG (218.08 KiB) 9920 keer bekeken
vraat.JPG
vraat.JPG (210.09 KiB) 9920 keer bekeken
Laatst gewijzigd door Ger@rd op do jun 02, 2011 10:39 pm, 1 keer totaal gewijzigd.
bijlaanzee
Berichten: 6
Lid geworden op: vr mei 15, 2009 5:58 pm

Re: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea in Nederland!(?)

Bericht door bijlaanzee »

Eerste indruk 2011
In de Libellenvallei staan weer honderden exemplaren van de dactylorhiza incarnata subsp. coccinea. De gewone d. incarnata en/of incarnata subsp lobelii is ook goed vertegenwoordigd, maar is veel minder talrijk.
Het ziet er stukken beter uit dan vorig jaar.
Ik vraag me af of er de laatste maanden veel vee rondgelopen heeft. Ik heb het in ieder geval niet gezien de paar keren dat ik er was. Ik zie nu ook geen verse voetsporen en mesthopen.
Dit jaar zijn er weer een paar "filialen" van orchideeen bijgekomen vergeleken met vorig jaar (bericht van 13.06.2010): Bij een plasje in de buurt van de Libellenvallei zag ik twee lichte d. incarnata en bij de plek bij het fietspad zag ik in een dalletje 1 lichte en 1 donkere d. incarnata. In een speciaal gebied inde ONO-hoek van Meijendel vond ik nu 10 lichte en 40 donkerrode d. incarnata op een plek waar ik in 2009 van elk een exemplaar had gezien, maar vorig jaar niets.
Jacob
DSC09322.jpg
DSC09322.jpg (153.91 KiB) 9821 keer bekeken
DSC09359.jpg
DSC09359.jpg (116.74 KiB) 9821 keer bekeken
Plaats reactie